De absis van de Kathedraal van Pisa heeft, vol in het zicht, een mozaïek van Christus met in zijn hand een boek met de tekst: EGO SUM LUX MUNDI – Ik ben het Licht der Wereld.
Tijdens ons bezoek was er ook een evangelische groep, die met uitgestrekte armen zaten te bidden.
Dit inspireerde me tot deze kerstkaart.
Waarom valt Kerstfeest op 25 december?
Er is vaak gezegd dat kerstfeest de verchristelijking is van een heidens feest. Van het Romeinse winterzonnewendefeest, van de Mithras cultus, of van een Sol Invictus feest. Christenen zouden de datum van één van die feesten hebben overgenomen. Dat maakte het makkelijker om over te stappen. Nieuwe gelovigen hoefden dan niet met lede ogen toe te kijken hoe hun heidense familie en vrienden lekker feest vierden. En misschien konden ze er nog een graantje van meepikken…
Alle tegenstanders van kerstfeest laten niet na ons dat in te peperen. Of ze nu atheïst zijn, Jehova Getuige of fundamentalistisch Protestants. Zo maande de Dordtse synode van 1574 de kerken de viering van het „in een vuile webbe van heidens bijgeloof gesponnen kerstfeest.” af te schaffen. De nieuwste christelijke stroming die tegen kerst is, wordt gevormd door de Messiaanse gemeenten. In plaats van de traditioneel christelijke feesten, vieren zij de Joodse oudtestamentische feesten.
Toch klopt het niet! Er is geen enkele aanwijzing dat kerkvaders de datum van kerstfeest, expres of noodgedwongen, hebben laten samenvallen met die van een heidens feest. Hoe dan wel?
Pasen was altijd hét feest van de Christenen, maar in de derde eeuw wilde men ook de geboortedag van Christus gaan vieren. Toen moest de datum achterhaald worden. Verschillende kerkvaders hebben hieraan zitten rekenen. Dat was best lastig vanwege de verschillen tussen de Joodse en de Juliaanse kalender. Hippolytus van Rome (± 170 – ± 235) is er uitgebreid mee bezig geweest. De dag van Jezus dood kun je wel uit de Bijbel halen, namelijk de vrijdag voor het Joodse Pascha, de 14de Nisan. Volgens Hippolytus en anderen was het dat jaar 25 maart op de Juliaanse kalender. Dat was ook het begin van de astronomische lente, wanneer dag en nacht precies even lang zijn. Men was ervan overtuigd dat ook de wereld op die dag geschapen was. Het paste precies!
De Christus was volmaakt, dus moest hij een vol aantal jaren geleefd hebben. Dus was hij ook op 25 maart verwekt in de maagd Maria. Vanwege diezelfde volmaaktheid moest haar zwangerschap precies 9 maanden geduurd hebben. Dus was Jezus geboren op 25 december!
Een prachtige redenering, die voor ons als 21ste-eeuwers niet is te volgen. Maar ze deden wel hun best!
Hippolytus van Rome: [Commentaar op Daniel, geschreven ca. AD 205.]
“For the first advent of our Lord in the flesh, when he was born in Bethlehem, eight days before the Kalends of January [that is, December 25], the fourth day [that is, Wednesday], while Augustus was in his forty-second year, but from Adam, five thousand and five hundred years. He suffered in the thirty-third year, eight days before the Kalends of April (that is, March 25), the day of preparation [that is, Friday] the eighteenth year of Tiberius Caesar, while Rufus and Roubellion were Consuls.”
(Omdat het in het Grieks was geschreven, hou ik het citaat in het Engels. Het moet niet te makkelijk zijn)
Er was ook een verificatie dat het ongeveer moest kloppen. De engel Gabriel verscheen aan Maria “in de zesde maand” (Lucas 1:26). Meestal wordt dit uitgelegd als 6de maand van de zwangerschap Elisabeth. Sommige kerkvaders dachten dat de 6de maand van het Joodse jaar is bedoeld. Dat is Adar, ons februari/maart. Plus 9 maanden, dan kom je uit op de Joodse maand Kislev, ons november/december.
Hier een paar links voor wie er het fijne van wil weten.
https://mjschuurman.wordpress.com/2015/12/16/waarom-vieren-christenen-op-25-december-het-kerstfeest/
https://www.rd.nl/artikel/380403-kerst-als-kerkelijke-twistappel (niet op zondag)
Hóe we Kerst nu vieren is een ander verhaal. Daar zitten veel elementen in die niets met de geboorte van Jezus te maken hebben. Kaarsen, bomen en een Amerikaanse nep-sinterklaas.
Voor we dat alles “heidens” noemen, is het goed om te bedenken: In den beginne waren er de donkere druilerige dagen. Daar hebben we dit jaar ook weer een flinke dosis van gehad. Tot overmaat van ellende vallen ook de laatste blaadjes van de bomen. Dan is het begrijpelijk dat mensen om zichzelf op te beuren in de weer gaan met lichtjes en groenblijvende planten. Of met sneeuw, want dan ziet alles er ook weer vrolijker uit. Mensen zullen dit altijd doen, of het nu is in het kader van een christelijk, een heidens of een atheïstisch feest.
Er is nog een feest dat op de 25ste van de maand begint. Het Chanoekafeest, in Joodse maand Kislev. Soms vallen Kerst en Chanoeka samen.
Chanoeka is het Feest van de Inwijding, waarin Joden sinds 164 voor Christus de her-inwijding van de tempel hebben gevierd. Dit staat in de apocriefe boeken 1 en 2 Makkabeeën.
Na de terugkeer uit de Baylonische ballingschap braken een paar eeuwen van relatieve rust aan voor het joodse volk. De tempel kon worden herbouwd, en onder de Perzische heerschappij kon men relatief vrij het eigen geloof uitoefenen.
Dat veranderde toen de Alexander de Grote de Perzen versloeg. In 332 v.C. veroverde hij het Midden Oosten. Toen werd Judea onderdeel van de hellenistische wereld.
Er trad een proces op van verhellenisering. Steden werden herbouwd in Griekse stijl, in Jeruzalem werden Griekse scholen geopend. Ook de Griekse levensstijl werd gepropageerd. Een deel van de bevolking van Juda had daar geen moeite mee. Die joden lieten hun kinderen niet meer besnijden en hun eigen besnijdenis verhelpen. Ze gingen sporten in stadions. Ongeveer zoals wij nu ook leven dus. Er kwam een tweedeling in de samenleving tussen de vergriekste joden en zij die de God van Israël trouw bleven. Die zagen hoe de Griekse cultuur steeds verder oprukte. Ook hogepriester Jesua ging om en hij liet zich voortaan Jason noemen. Onder koning Antiochus IV Epiphanes (reg. 175-164 v.C.) veranderde de sociale druk in dwang. Hij was van mening dat de multiculturele samenleving niet werkte. Het moest één cultuur worden. De boeken der wet werden verbrand, hij verbood de besnijdenis, het houden van de sabbath en kosher eten. De tempel in Jeruzalem werd aan Zeus gewijd, hij liet een beeld van die god in de tempel zetten en beval dat er alleen varkens geofferd mochten. Hij noemde zichzelf Epiphanes – De verschenen God.
De gelovigen werden zwaar vervolgd. Dat is te lezen in Hebreeën 11:35-37. Dat voert namelijk terug op 1 Makkabeeën. Maar anderen zijn gefolterd en namen de aangeboden verlossing niet aan, opdat zij een betere opstanding verkrijgen zouden. En weer anderen hebben spot en geselslagen verdragen, ja zelfs boeien en gevangenis. Zij zijn gestenigd, in stukken gezaagd, in verzoeking gebracht, met het zwaard ter dood gebracht. Zij hebben rondgelopen in schapenvachten en geitenvellen. Zij leden gebrek, werden verdrukt en mishandeld. De wereld was hen niet waard. Zij dwaalden rond in afgelegen plaatsen en verbleven op bergen, in grotten en in holen in de aarde.
Een priester Matthias uit Modi’in kwam in opstand toen de Grieken ook daar de mensen kwamen dwingen om aan de afgoden te offeren. Hij doodde een Joodse man die ging offeren en ook de Griekse soldaat die hem vergezelde. Na Matthias’ dood leidde zijn zoon Judas of Yehuda de opstand. Omdat hij zo trefzeker was, noemden ze hem Maccabi, naar een beroemde Israëlische voetbalclub – maar dan andersom natuurlijk. Maccabi betekent strijdhamer. Hij leidde een klein leger van vrome joden tegen een overmacht van Grieken. Eerst als guerrilla, later kwam het tot veldslagen. Mede doordat Antiochus ook druk was met andere vijanden, kon Judas op een moment de Grieken uit Jeruzalem verdrijven (165 v.C.) en de tempel opnieuw inwijden. Dat gebeurde op 25 Kislev. Men besloot toen om dit elk jaar te gaan vieren: Chanoeka.
Wonderlijk genoeg hebben deze feesten overeenkomsten.
Kan het dan toeval zijn dat beide feesten op de 25ste vallen? Is het zo van boven beschikt? Hebben de eerste gelovigen het verband al gezien, zoals David H. Stern oppert in zijn Jewish New Testament Commentary?
Daar heb ik geen antwoord op, maar intrigerend is het wel.
Kees Visser
Op 24 november 2007 vierden we het 25-jarig huwelijk van onze vrienden Teus en Corine. Onderdeel was een bezoek aan de verborgen plaatsten van de Oude Kerk Delft. De gangen, de goten, het (platte) dak en de toren.
Schuin boven het orgel is een houten overloop, waar vanaf we een prachtig overzicht hadden. Op het orgel staan beelden die Geloof, Hoop en Liefde symboliseren.
Een foto van het beeld van de Liefde inspireerde me tot een gedichtje. Deze kerstkaart hebben we toen naar alle vrienden en kennissen gestuurd.
In 1993 onderzochten archeologen Tel Dan. Dat zijn de resten van de Bijbelse stad Dan, helemaal in het noorden van Israël. Tussen de stenen die waren gebruikt voor het plaveisel van de poort vonden ze er één met letters. Ze bleven zoeken en het volgende jaar vonden ze nog twee andere stukken, die pasten aan het eerste stuk. De fragmenten maken deel uit van een monument waarop een Syrische koning pocht over zijn overwinningen.
Door de beschadigingen is lang niet alles meer goed te lezen, maar de volgende zinnen zijn behoorlijk duidelijk:
En mijn vader ging te ruste bij zijn vaderen (hij stierf). En de koningen van Israël trokken op in het land van mijn vader. En Hadad (een Noordwest-Semitische stormgod) maakte mijzelf koning. En Hadad ging voor me uit en ik vertrok … en ik doodde twee machtige koningen die tweeduizend wagens en tweeduizend ruiters aanvoerden. Ik doodde Joram de zoon van Achab, de koning van Israël en ik doodde Ahazia de zoon van Joram, de koning van het huis van David. En ik zette … . En Jehu regeerde over Israël. En ik belegerde…
De steen dateert uit ongeveer 800 v.Chr. In de Bijbel zijn aanknopingspunten te vinden over zijn vermoedelijke geschiedenis.
… Joahaz, de zoon van Jehu, werd koning over Israël in Samaria en hij regeerde zeventien jaar. Hij deed wat slecht was in de ogen van de HEERE, want hij volgde de zonden van Jerobeam, de zoon van Nebat, die Israël deed zondigen; hij week daarvan niet af. Daarom ontbrandde de toorn van de HEERE tegen Israël, en Hij gaf hen al die dagen in de hand van Hazaël, de koning van Syrië, en in de hand van Benhadad, de zoon van Hazaël.
Vervolgens in vers 24, 25:
En Hazaël, de koning van Syrië, stierf, en zijn zoon Benhadad werd koning in zijn plaats. Joas, de zoon van Joahaz, nam uit de macht van Benhadad, de zoon van Hazaël, de steden terug die Hazaël in de oorlog uit de macht van zijn vader Joahaz genomen had. Joas versloeg hem driemaal en bracht de steden van Israël weer aan Israël terug.
Uit het eerste citaat kunnen we opmaken dat Hazaël, de koning van Syrië allerlei Israëlitische steden heeft ingenomen. In het tweede citaat raakte zijn zoon Benhadad ze weer kwijt. Toen Hazaël de stad Dan had ingenomen, heeft hij deze steen neergezet als monument van zijn overwinning. Toen later de Israëlitische koning Joas de stad terugveroverde, hebben de Israëlieten de steen kapotgeslagen en de stukken gebruikt als straatsteen. De vijand onder de voet lopen, zogezegd.
Hoe de twee koningen die op de steen genoemd worden aan hun eind zijn gekomen, staat in detail beschreven in 2 Koningen 9. Dit stuk is te lang om hier te citeren. Hier kun je het lezen. Dat is een ander verhaal! Niet een Syrische koning, maar de Israëlische generaal Jehu heeft deze koningen gedood, tijdens een door hem gepleegde staatsgreep.
Wie heeft het gedaan? Klopt de Bijbel niet? Het staat hier toch maar in steen gebeiteld!
Op zich is het bijzonder dat we de dood van de twee koningen, Joram en Ahazia, wat we kenden uit het Bijbelboek Koningen, nu vinden op een steen. Dit is ook de eerste keer dat “Het Huis van David” genoemd wordt, buiten de Bijbel. Jammer voor de sceptische wetenschappers die lang hebben beweerd dat David en zijn koningshuis verzinsels waren van later tijd.
Lezen we 1 Koningen 19. Tientallen jaren eerder dan het trieste lot van Joram en Ahazia, zag de profeet Elia het helemaal niet meer zitten. Ondanks dat hij met Gods hulp op overtuigende manier had bewezen dat de afgoden niets voorstellen, wilden de afgodendienaars hem doden. God liet hem toen naar de berg Horeb gaan, waar Mozes de wet had ontvangen. Elia kreeg daar ook een nieuwe opdracht.
De HEERE zei tegen hem: Ga heen, keer terug op uw weg, naar de woestijn van Damascus. Wanneer u daar komt, moet u Hazaël zalven tot koning over Syrië. En u moet Jehu, de zoon van Nimsi, zalven tot koning over Israël. En Elisa, de zoon van Safat, uit Abel-Mehola, moet u tot profeet zalven in uw plaats. En het zal gebeuren dat Jehu zal doden wie aan het zwaard van Hazaël ontkomt, en Elisa zal doden wie aan het zwaard van Jehu ontkomt.
God zou dus drie mensen gebruiken om die afgodendienaars op te ruimen. In volgorde
De Steen van Dan is getuige dat de nummer 1 van het lijstje het niet kon hebben dat hij een deel van deze klus aan nummer 2 had moeten overlaten. Een belangrijk deel ook! Het doden van twee vijandelijke koningen was een prestatie, die iedere vorst in de oudheid graag bijschreef op zijn CV.
Hazaël zal het zelf wel niet zo ervaren hebben, dat hij een werktuig was in Gods hand. Natuurlijk was hij uit op eigen macht en roem. In zijn perceptie daarbij geholpen door zijn stormgod Hadad.
